Bebek sahibi olmak isteyen çiftler uzun süre denemelerine rağmen çeşitli sorunlar sebebiyle başarılı olamayabilir. Bu durumda tüp bebek tedavisi gibi prosedürler devreye girer. Dünyaya bir çocuk getirmek isteyen çiftlerde hem anne adayında hem de baba adayında kısırlık sorunları olabilir.

Tüp bebek alanında yaşanan gelişmeler çocuk sahibi olması çok zor olan çiftlerin yüzünü güldürmektedir. Çocuk sahibi olmak isteyen çiftlerde iki tarafta sorun olabileceği gibi tek taraflı bir problem de olabilir. Bu durumda çiftler çocuk sahibi olabilmek için embriyo donasyonu gibi yöntemlere başvurabilir.

Embriyo donasyonu nedir, neden yapılır?

Embriyo donasyonu, donörlerden sperm ve yumurta hücrelerinin alınması sonrasında laboratuvar ortamında döllenmesiyle anne adayının rahim içine transfer edilerek gebelik oluşturma prosedürüdür. Dünya Sağlık Örgütü tarafından yapılan araştırmalara göre dünyada son 30 yılda kısırlık sorunlarının görülme olasılığı belirgin şekilde artmıştır.

Embriyo donasyonunda temel amaç doğal yollarla ya da tüp bebek tedavileriyle çocuk sahibi olamayan çiftlerin de çocuk sahibi olabilmesidir. Uygulanan prosedür sayesinde sperm hücresi ve yumurta hücreleri laboratuvar ortamında döllenir. Sonrasında anne adayının karnına embriyo transferi yapılır.

Beslenmenin sağlıksız olması, alkol ve sigara bağımlılığı, aşırı kilo, kötü yaşam tarzı gibi durumlar kısırlık gibi sağlık sorunlarını tetikleyebilir. Ayrıca günümüzde çocuk düşünme yaşı giderek artmaktadır. Bu durumda çiftler embriyo donasyonuna başvurmaktadır.

Bazı çiftler aile öykülerinde önemli kalıtsal hastalıklar olması durumunda çocuklarına geçirmemek adına da embriyo donasyonu gibi yöntemleri tercih edebiliyor.

Okumak isterseniz: Tüp bebek (IVF) Nedir, Nasıl Yapılır?

Embriyo donasyonu aşamaları nelerdir?

Embriyo donasyonu sürecinde tüp bebekten farklı olarak anne adayı yumurta uyarımı tedavisine ihtiyaç duymaz. Bu süreçte rahim bölgesinin gebeliğe hazır olması için birtakım ilaçlar kullanılır.

Embriyo donasyonu aşamaları şöyledir;

1. Donasyon taraması

Çiftler öncelikle embriyo donasyonuna karar vermelidir. Bu işlem öncesinde çiftlerin tıbbi geçmişi, geçmiş tüp bebek tedavilerine bakılır. Daha sonra donasyon için uygunluk konusunda bir karara varılır.

2. Donör seçimi

Embriyo transferinde gebelik adına gerekli olan sperm hücresi ve yumurta hücreleri donörler tarafından sağlanır. BU süreçte anne ve baba adayının talepleri, fiziksel özelliklerine göre uygun bir döner seçilir. Donör tüp bebek merkezi tarafından belirlenebileceği gibi anne ve baba adayının tanıdığı biri de olabilir.

3. Donasyon hazırlığı

Embriyo donasyonu öncesinde anne adayları hazırlık sürecinden geçer. Anne adayının rahmi gebelik için bazı ilaçlarla hazır hale getirilir. Anne adayı işlem öncesi adet görmemeli ve rahim gebelik için hazır olmalıdır. Anne adayı hazır hale geldiğinde embriyo rahim içine transfer edilir.

4. Döllenme

Embriyo donasyonu işlemlerinde anne adayı ile donör için bazı ilaçlar vardır. Donörden 10-12 gün sonra yumurtalar toplanır ve baba adayına özel getirilen sperm hücreleri ile laboratuvarda döllenir.

Döllenme Nedir, Nasıl Oluşur?

5. Embriyo transferi

Donasyon işleminde başarılı döllenme sonrasında embriyo uygun hale gelen rahim içine transfer edilir. Anne adayı ultrason eşliğinde birkaç dakika içinde ağrısız bir şekilde donasyona katılabilir. Embriyo transferi sonrası gebelik süreci normal işler.

Embriyo donasyonu ile tüp bebek tedavisinde donör seçimi

Embriyo donasyonu ile tüp bebek tedavisinde donör seçimi yaparken öncelikle seçilecek kişinin sağlıklı olmasına dikkat edilir. Çiftlerin genetik yapısı, kültürel özellikleri ve eğitim düzeyine uygun kişiler seçilir.

Donör seçiminde fiziksel özellikler de dikkate alınır. Anne ve baba adayına fiziksel olarak benzeyen donörler seçilmektedir. İşlemde çiftin ve donörün bilgileri gizli tutulmaktadır.

İlerleyen süreçte bir problem yaşanmaması adına sağlıklı ve doğurgan bireyler arasından anne ve baba adayına benzeyen, aynı kan uyumu olan kişiler seçilir. Temel amaç anne baba adayına uygun ve sağlıklı bir bebek vermektir. Gizlilik dışında tüm donör süreci ve sonrası kanunlara uygun olarak seçilir.

Tüp bebek tedavisinde başarı oranını arttırmak için genellikle genç ve sağlıklı donörler tercih edilir. Daha önce başarılı bir embriyo donasyonunda yer alan çiftlere öncelik verilebilir. Embriyo donasyonu ile tüp bebek tedavisinde doğru donör seçimi ile başarı oranı %90’ların üzerine çıkabilir.

Embriyo donasyonu kimlere yapılmaktadır?

Embriyo donasyonu öncesi bazı testler yapılır. Gebelik tedavisinde çiftlerde sperm ve yumurta hücresi yokluğunda embriyo transferi prosedürü tercih edilebilir.

Embriyo donasyonu şu kişiler için uygun bir işlemdir;

• Çeşitli tedavilerle yumurta ya da sperm hücresi elde edilemeyen
• Erken dönemde menopoz dönemi başlayan anne adayları
• Azospermi tanısı olan baba adayları
• Birden fazla düşük öyküsü bulunan anne adayları
• Tüp bebek tedavisinde çok kez başarısız olan ebeveyn adayları
• Genetik hastalık öyküsü karşısında çocuklarına hastalığı geçirmek istemeyen kişiler embriyo donasyonuna başvurabilirler.

Bağışlanan embriyolar ile ne yapılmaktadır?

Embriyo donasyonu tedavilerinde yumurta hücresi ve sperm hücresi donörlerden alınarak laboratuvar ortamında döllenir.  Donörler tarafından bağışlanan embriyolar hem anne hem baba adayında tedavisi olmayan bir kısırlık olması, embriyoya bağlı tekrar eden gebelik kaybı ve genetik bozukluğu olan çiftlerde embriyo transferi için kullanılır. Yani bağışlanan embriyolar çocuk sahibi olması imkansız çiftlerin dünyaya çocuk getirmesi için kullanılır.

Embriyolar hastalık için nasıl taranır?

Ülkemizde yumurta, sperm ve embriyo bağışında bulunan kişilerin çeşitli testlerle incelenmesi adına katı kurallar uygulanmaktadır. Sağlık Bakanlığı sağlık kuruluşlarını embriyoları hastalık açısından detaylı inceleme yapma konusunda zorunlu tutmaktadır. Günümüzde tıp alanında yaşanan gelişmeler ile birçok hastalığa yönelik tanı, tedavi ve önleyici uygulamalar gerçekleştirilebilmektedir.

Tüm gebelik süreçlerinde olduğu gibi embriyo donasyonunda da gebeliğin sağlıklı ilerlemesi adına embriyoda genetik tanı uygulanabilir. Embriyo 7-8 hücreli olduğu dönemde sağlık açısından detaylı olarak incelenebilir. Genetik bozukluğu olan embriyo hemen belirlendiği için rahim içine yanlış embriyo transfer edilmesi ve sağlıksız bir gebeliğin ortaya çıkması önlenebilir.

Alıcılar nasıl değerlendirilmelidir?

Embriyo donasyonunda alıcı değerlendirme tüp bebek prosedürleriyle birbirine benzemektedir. Anne ve baba adayı için kan grubu, RH faktörü, HIV, hepatit, klamidya, sifiliz, gonore gibi cinsel yolla bulaşan hastalıklarda dahil detaylı tıbbi geçmişi test edilir.

Embriyo donasyonu öncesi anne adayının pelvik muayenesi ve rahim değerlendirmesi deneyimli bir kadın hastalıkları ve doğum uzmanı tarafından gerçekleştirilir. Anne adayının 40-45 yaş üzerinde olması durumunda kalp fonksiyonları da değerlendirilir. Ayrıca gebeliğe bağlı bir hastalık ortaya çıkıp çıkmayacağına yönelik detaylı bir inceleme yapılır. Alıcılar yüksek riskli gebelik açısından bir uzmandan destek almalıdır.

Embriyo bağışının amacı nedir?

Embriyo bağış süreci çocuk sahibi olmak isteyen kısırlık tanısı olan çiftler için çok önemli bir tedavi kaynağıdır. Embriyolar ilerleyen dönemde kullanılmaları için kısırlık tanısı olan çiftlere bağışlanabilir. Embriyoları koruma ve bağışlama konusunda tamamen donör çift karar verir.

Yumurta ve sperm ile ilgili sorunlarda, başarısız kısırlık tedavisi geçirenlerde, erken dönemde yaşanan yumurta yetmezliklerinde, gamet üretimi tanılarında, kalıtsal hastalığı bulunan çiftlerde, taze embriyo transferi konusunda yüksek OHSS riski olan kişilerde embriyo bağışı çok önemlidir.

Embriyo donasyonu yaptıranlar nelere dikkat etmeli?

Embriyo donasyonu sürecinde başarılı bir gebeliğin oluşması için donörler detaylı bir muayeneye alınırlar. Bu işlemde gebelik süreci anne adayının rahminde gerçekleşir. Bu yüzden gebelik başlayacak anne adayı işlem öncesinde gebeliğin devam edebilmesi için uygunluk kontrollerinden geçer.

Bazı anne adayları gebelik sürecinde sorunlar yaşayabilir. Bu yüzden yapılan değerlendirmeler sonucunda anne adayının gebelik süresince sorun yaşama ihtimali çok düşük olmalıdır. Bu yüzden değerlendirme profesyonel bir ekip tarafından yapılmalıdır.

Gebelik döneminde anne adayı sağlıklı beslenmeye özen göstermelidir. Beslenme listesi oluşturulursa uyma konusunda titiz olunmalıdır. Ayrıca anne adayının doğum sürecine kadar stresten ve psikolojisini olumsuz etkileyecek olaylardan uzak durmalıdır.

Embriyo donasyonunda gebelik sürecinde anne adayı doktor tarafından her zaman izlenir. Bu yüzden düzenli doktor kontrolleri hiçbir şekilde ihmal edilmemelidir.

Embriyo donasyonunun avantajları nelerdir?

Embriyo donasyonu son yıllarda sıklıkla tercih edilen bir çocuk sahibi olma yöntemidir. Bu yöntem evlatlık edinme süreciyle benzer değildir. Embriyo donasyonu kendi içinde birçok avantaj barındırır.

Embriyo donasyonu avantajları şöyledir;

• Anne adayı gebelik döneminde rahminde bebeğini taşır. böylece doğum ve gebelik deneyimi yaşayabilir.
• Alıcı olan anne adayının eşi de gebelik sürecini yaşadığı için bu sürecin önemli bir parçası olur.
• Embriyo donasyonu hızlı ve güvenilir bir çocuk sahibi olma yöntemidir.
• Embriyo donasyonu birçok doğurganlık tedavisinden çok daha düşük maliyetlidir.
• Bu işlemle çiftler istedikleri özelliklere sahip bir çocuk sahibi olabilecekleri donörleri seçebilirler.
• Tıbbi olarak çocuk sahibi olması mümkün olmayan kişiler embriyo donasyonu sayesinde gebelik sürecini yaşayarak çocuk sahibi olabilir.

Embriyo donasyonunun riskleri var mıdır?

Embriyo donasyonu uzmanlık gerektiren bir prosedürdür. Tüm tarama ve incelemeler doğru yapılmadığında alıcı için bazı riskler içerebilir. Embriyo donasyonu riskleri şu şekildedir;

• Anne adayına uygun olan bir embriyo transfer edilmemiş olabilir.
• Tüm tüp bebek tedavilerinde ektopik hamilelik riski %4 civarındadır. Bu duruma embriyo donasyonu da dahildir.
• Alıcı anne ve donör embriyo donasyonuna bağlı psikolojik sorunlar yaşayabilir. Bu durumda iki taraf da danışmanlık desteği alabilir.
• Çoklu embriyo transferi yapıldığında çoğul gebelik oluştuğunda erken doğum olabilir. Gebelik sırasında diyabet ve yüksek kan basıncı ortaya çıkabilir. Ayrıca doğum kusurlarının görülme olasılığı daha fazla olur.